1. Το παράσιτο και ο χρόνος ζωής του

2. Τρόπος μετάδοσης και  ευαίσθητοι πληθυσμοί.

3. Συμπτώματα

4. Διάγνωση

5. Θεραπεία.

Η θηλυκή ψείρα ζει περίπου ένα  μήνα και γεννά 7-10 αυγά την ημέρα, τις κόνιδες, τα οποία εναποθέτει  στη βάση της τρίχας, κοντά στο κρανίο. Από τις κόνιδες \\\\\\\"γεννιούνται\\\\\\\" καινούργιες ψείρες μέσα σε περίπου 8 ημέρες. Οι  ώριμες ψείρες  επιζούν έως και δύο  ημέρες μακριά από το ανθρώπινο κεφάλι, αντίθετα οι κόνιδες μπορούν να επιβιώσουν μέχρι και  10 μέρες στα ρούχα,  τα παιχνίδια ή τα χαλιά.

Η ψείρα  μεταδίδεται  από παιδί σε παιδί με άμεση επαφή  ή με την ανταλλαγή μολυσμένων προσωπικών αντικειμένων (κασκόλ, xτένες, τσιμπιδάκια). Οι ψείρες “σέρνονται” στο τριχωτό του κεφαλιού, αλλά δε μπορούν ούτε να πηδήξουν, ούτε να πετάξουν. Μπορούν  να προσβάλουν οποιονδήποτε, αλλά τα παιδιά ηλικίας 3-12 ετών  φαίνεται ότι μολύνονται συχνότερα.

Η φθειρίαση αφορά σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές ομάδες ανεξαίρετα και δε σχετίζεται με την έλλειψη καθαριότητας του παιδιού ή του περιβάλλοντα χώρου. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, τα κορίτσια, τα ανοιχτόχρωμα παιδιά και τα παιδιά με ίσια, λεία μαλλιά μολύνονται ευκολότερα.

Το κύριο σύμπτωμα της φθειρίασης είναι ο έντονος κνησμός  στο κεφάλι. Από το ξύσιμο μπορεί να προκληθούν στο τριχωτό εκδορές ή εφελκίδες. Τα παιδιά κάποιες φορές μπορεί να εκδηλώσουν ευερεθιστότητα ή αϋπνία. Ενίοτε, εμφανίζονται στον αυχένα, πίσω από τα αυτιά, μικροί λεμφαδένες, που σπανιότερα μπορεί να διογκωθούν ή να γίνουν επώδυνοι στην ψηλάφηση.

Εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας έχει ψείρες, εξετάστε το κεφάλι του  με ένα δυνατό φως.  Είναι ευκολότερος ο εντοπισμός τους σε βρεγμένα μαλλιά. Στα μολυσμένα παιδιά μπορεί  να δούμε γκρι-μαύρα ζωύφια που κινούνται  στο τριχωτό του κεφαλιού (ψείρες)  και/ή ακίνητες ασπριδερές κόνιδες, στέρεα κολλημένες στις τρίχες, συνήθως κοντά στη βάση τους.

Η σωστή απομάκρυνση των ψειρών με την ειδική πυκνή χτένα περιλαμβάνει τα παρακάτω:

Αρχικά  πρέπει να ξεμπλέξουμε τα μαλλιά με κανονική βούρτσα ή χτένα (στεγνά η βρεγμένα). Εάν τα μαλλιά είναι βρεγμένα, η χρησιμοποίηση μαλακτικού κάνει το χτένισμα ευκολότερο.

Τοποθετούμε  την πυκνή χτένα στην κορυφή του κεφαλιού, ακουμπώντας την στο κρανίο. Χτενίζουμε τις τρίχες  από τη ρίζα μέχρι το άκρο τους. Μετά από κάθε «χτενιά» εξετάζουμε προσεκτικά τη χτένα για ψείρες ή κόνιδες.

Χτενίζουμε όλο το κεφάλι τουλάχιστον 2 φορές.

Εάν βρούμε μόνο κόνιδες  δε σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει ενεργός φθειρίαση, καθώς κόνιδες μπορεί να βρεθούν και μήνες μετά από επιτυχή θεραπεία. Η ανεύρεση μόνο κόνιδων σε ένα παιδί, που έχει κάνει πρόσφατα θεραπεία σημαίνει ότι θα πρέπει να απομακρυνθούν και να επαναληφθεί η διαδικασία  σε 3 ημέρες. Σε ένα παιδί όμως που δεν έχει υποβληθεί προηγουμένως σε θεραπεία, επί ανεύρεσης  κόνιδας συνιστάται αντιφθειρική αγωγή.

Η φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής αποτελεί παρασίτωση που δεν προκαλεί σοβαρά ή μακροχρόνια προβλήματα υγείας, ωστόσο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σήμερα διαθέτουμε πολλές εναλλακτικές λύσεις απαλλαγής από το ενοχλητικό παράσιτο.

Προτείνεται να ξεκινήσουμε από τις πιο φυσικές  θεραπευτικές λύσεις, που στηρίζονται κυρίως σε αιθέρια έλαια και φυτικά εκχυλίσματα και προκαλούν ασφυξία της ψείρας (LiceFreeFrezyderm, ItaxDucray, ApaisylPoux, LiceAttackMEDAκ.α). Οι θεραπείες αυτές θεωρούνται  κατάλληλες για πολύ μικρά παιδιά, έγκυες ή θηλάζουσες μητέρες.

Σε ανθεκτικές περιπτώσεις, στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα φθειροκτόνα σκευάσματα σε ποικίλες μορφές, που είναι αρκετά αποτελεσματικά. Οι κυριότερες χρησιμοποιούμενες ουσίες είναι οι πυρεθρίνες (Nix, Ivaliten, Sitem) , το μαλαθείο (Sicaril) και οι συνδυασμοί τους (Para Plus). Τα περισσότερα από αυτά σκοτώνουν μόνο τις ζωντανές ψείρες και δεν καταστρέφουν τις κόνιδες.  Έτσι, θα πρέπει να επαναλάβουμε τη θεραπεία μετά 7-10 μέρες (συνιστάται η 1, η  7η και η 14η μέρα ως πιο αποτελεσματικό θεραπευτικό σχήμα) για να εξολοθρεύσουμε και τις εκκολαπτόμενες ψείρες. Αυτές οι ουσίες απορροφώνται  ελάχιστα από το δέρμα, αλλά είναι φρόνιμο να μη τις χρησιμοποιούμε σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών  και να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες  χρήσης.

Μετά την τοπική θεραπεία, πλένουμε τα ρούχα, τα κλινοσκεπάσματα και τις πετσέτες του παιδιού  στους  60ο C και τα στεγνώνουμε στο στεγνωτήριο ή  στον ήλιο, για όσο γίνεται περισσότερο.

Πλένουμε τα υπόλοιπα αντικείμενα που  χρησιμοποίησε το παιδί στη διάρκεια των τελευταίων δύο ημερών ή αυτά που δεν είναι δυνατόν να πλυθούν  τα φυλάσσουμε κλεισμένα σε μια πλαστική σακούλα για 2 εβδομάδες (κυρίως λούτρινα παιχνίδια).

Στη συνέχεια απλώς σκουπίζουμε με την ηλεκτρική σκούπα πατώματα και έπιπλα, καθώς και τα καθίσματα του αυτοκινήτου. Δε χρειάζεται απολύμανση.

Εξετάζουμε το  κεφάλι όλων των μελών της οικογένειας και θεραπεύουμε  όσους έχουν μολυνθεί. Εάν έχουμε κοιμηθεί στο ίδιο κρεβάτι με άτομο που έχει ψείρες πρέπει να υποβληθούμε σε θεραπεία.

Ενημερώνουμε το σχολείο . Μετά  την εφαρμογή της τοπικής φαρμακευτικής αγωγής, το παιδί μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο.

Η εφαρμογή προληπτικής αγωγής επίσημα συνιστάται μόνο σε περίπτωση εμφάνισης αρκετών κρουσμάτων στην ίδια σχολική τάξη (φυτικά εκχυλίσματα που απωθούν το παράσιτο ή η παλιά μέθοδος εφαρμογής διαλύματος από ξύδι και νερό 1/1 στη βάση του αυχένα).

Συνήθως η ανεύρεση ψειρών προκαλεί στην οικογένεια ανησυχία. Είναι πολύ σημαντικό όμως να γνωρίζουμε ότι  οι ψείρες δεν σημαίνουν έλλειψη καθαριότητας και ότι μπορούμε και πρέπει  να απαλλαγούμε από αυτές με την κατάλληλη θεραπεία.

Δρ. Αγγελική Θεοδωρίδου

Επιστημονικά υπεύθυνη 

Παιδιατρικού Ιατρείου  στην ΑΛΦΑ ΙΑΤΡΙΚΗ